Norma PN-EN ISO 13849-1 to fundament bezpieczeństwa maszyn. Określa zasady projektowania systemów sterowania. Zrozumienie jej pomaga zapewnić zgodność z przepisami. Artykuł wyjaśnia kluczowe pojęcia i zastosowanie normy.
Czym jest norma PN-EN ISO 13849-1?
Norma PN-EN ISO 13849-1 dotyczy bezpieczeństwa funkcjonalnego. Określa zasady projektowania części systemów sterowania. Te części odpowiadają za funkcje bezpieczeństwa. Norma jest kluczowa w dziedzinie bezpieczeństwa maszynowego.
Jest podstawą oceny bezpieczeństwa złożonych systemów. Dotyczy SRP/CS pracujących często lub stale. Nie stosuje się jej dla pracy na rzadkie przywołanie. Celem norm bezpieczeństwa jest minimalizacja ryzyka. Zapewnia to bezpieczną pracę maszyn.
Do czego służy norma PN-EN ISO 13849-1?
Norma PN-EN ISO 13849-1 określa Performance Level. Definiuje zasady projektowania układów sterowania. Układ sterowania musi zapobiegać wypadkom. Powinien spełniać wymogi niezawodności i struktury.
Od PN-EN 954-1 do PN-EN ISO 13849-1: Ewolucja Bezpieczeństwa
Norma DIN EN ISO 13849-1 zastąpiła normę DIN EN 954-1. Zmiana nastąpiła w grudniu 2009 roku. Norma PN-EN 954-1 obowiązywała przez 13 lat. Została wprowadzona w 1996 roku.
Kategoria B i inne kategorie pojawiły się z normą EN 954-1. Nowa norma PN-EN ISO 13849-1 wprowadziła nowe pojęcia. Są to MTTFD, DC i CCF. Te pojęcia lepiej opisują niezawodność systemów.
Kluczowe Koncepcje Normy PN-EN ISO 13849-1
Norma wprowadza kilka ważnych pojęć. Performance Level (PLr) to jeden z nich. Wynika on z oceny ryzyka. Norma definiuje pięć poziomów bezpieczeństwa. Są to poziomy od PL a (niski) do PL e (wysoki).
Kategorie (B, 1, 2, 3, 4) określają strukturę systemu. Wyznaczają odporność na defekty. Pokazują też zachowanie systemu przy defekcie. Podział na kategorie jest kluczowy.
MTTFD to spodziewany średni czas do uszkodzenia niebezpiecznego. Jest wyrażony w latach. Dane o niezawodności dostarczają producenci komponentów. Wartości MTTFD podzielono na trzy grupy:
- Niski: od 3 do <10 lat
- Średni: od 10 do <30 lat
- Wysoki: od 30 do 100 lat
Pokrycie diagnostyczne (DC) jest równie ważne. Ma kluczowe znaczenie dla analizy funkcji bezpieczeństwa. Wskazuje, jak skutecznie system wykrywa błędy. Poziomy DC to:
| Poziom DC | Pokrycie Diagnostyczne |
|---|---|
| Brak | < 60% |
| Niski | ≥ 60% |
| Wysoki | ≥ 90% |
| Bardzo wysoki | ≥ 99% |
CCF to odporność na błędy wspólnej przyczyny. Wszystkie te parametry wpływają na osiągnięty Performance Level.
Rola Oceny Ryzyka w PN-EN ISO 13849-1
Analiza ryzyka jest centralnym elementem normy. Stanowi podstawę do wyznaczenia wymagań. Określa wymagany poziom niezawodności (PLr). Ocenę ryzyka przeprowadza się według PN-EN ISO 12100.
Parametry ryzyka obejmują ciężkość obrażeń (S). Ocenia się też częstość narażenia (F). Ważna jest możliwość uniknięcia zagrożenia (P). Poziomy tych parametrów to:
- S1: niewielkie obrażenia (odwracalne)
- S2: poważne obrażenia (nieodwracalne, w tym śmierć)
- F1: rzadko do bardzo często i/lub krótkie okresy
- F2: często do stale i/lub długie okresy
- P1: możliwe w pewnych warunkach
- P2: prawie niemożliwe
Połączenie tych parametrów decyduje o wymaganym PLr. Minimalizacja ryzyka jest głównym celem.
Projektowanie Systemów Zgodnie z Normą
Norma PN-EN ISO 13849-1:2023 określa zasady projektowania. Dotyczy elementów systemów sterowania. Elementy te odpowiadają za funkcje bezpieczeństwa. Układ sterowania ma zapobiegać wypadkom.
Musi spełniać wymagania technologiczne. Konieczne jest też spełnienie wymogów bezpieczeństwa. Projektanci powinni odpowiednio wcześnie przygotować się na zmiany. Zastosowanie normy w różnych sektorach przemysłu minimalizuje ryzyko.
Projektowanie obejmuje kilka kroków. Przeprowadź analizę ryzyka. Określ wymagany poziom PLr. Wybierz odpowiednią kategorię bezpieczeństwa (B, 1, 2, 3 lub 4). Dobierz komponenty o wysokiej niezawodności (MTTFd). Zadbaj o skuteczne pokrycie diagnostyczne (DC). Uwzględnij odporność na błędy wspólnej przyczyny (CCF).
Sprawdzaj sumaryczny poziom bezpieczeństwa. Dotyczy to całej funkcji. Testuj i utrzymuj funkcje bezpieczeństwa. Robi się to przez cały cykl życia maszyny. Dokumentuj projekt i weryfikuj osiągnięty Performance Level.
Jakie są kluczowe kroki w projektowaniu według PN-EN ISO 13849-1?
Projektowanie rozpoczyna ocena ryzyka. Następnie określa się PLr. Wybiera się kategorię i komponenty. Ważne jest DC i CCF. Należy sprawdzić końcowy PL. Całość wymaga dokumentacji i weryfikacji.
Weryfikacja i Walidacja Układów Bezpieczeństwa
Weryfikacja i walidacja obwodów bezpieczeństwa są kluczowe. Proces ten opisuje norma PN-EN ISO 13849-2. Sprawdza się, czy zaprojektowany system spełnia wymogi. Walidacja potwierdza skuteczność funkcji bezpieczeństwa.
Zakres dokumentacji technicznej maszyny jest ważny. Dokumentacja SRP/CS jest jej częścią. Proces walidacji jest wzmocniony w nowej wersji normy. Dbanie o dokumentację ułatwia weryfikację.
SISTEMA: Narzędzie Wspierające Analizę
Program SISTEMA wspiera analizy układów sterowania. Jest to oprogramowanie do wizualizacji. Umożliwia praktyczny sposób wyznaczania kategorii. Pomaga też wyznaczać wymagany PL. Można w nim stosować biblioteki producentów komponentów.
Program SISTEMA ułatwia analizę obwodów bezpieczeństwa. Pozwala obliczyć osiągnięty Performance Level. Jest to technologia powszechnie używana. Użycie programu SISTEMA jest częścią wielu szkoleń.
Najnowsza Wersja Normy: PN-EN ISO 13849-1:2023
Nowa wersja normy EN ISO 13849-1:2023 weszła w życie. Stało się to 13 września 2023 roku. Norma PN-EN ISO 13849-1:2023-09 zastąpiła poprzednią. Poprzednia wersja to PN-EN ISO 13849-1:2016-02.
Zmiana została ogłoszona w Komunikacie Prezesa PKN. Komunikat nr 5/2024 pochodzi z 1 maja 2024 r. Nowa norma została zharmonizowana z dyrektywą maszynową. Zgodnie z decyzją KE z 13 maja 2024 r., harmonizacja stała się faktem.
Wprowadzono nowe wymagania i zasady. Kluczowe zmiany dotyczą specyfikacji wymagań bezpieczeństwa (SRS). Wzmocniono znaczenie PFHD. Dotyczy to prawdopodobieństwa niebezpiecznego uszkodzenia na godzinę. Aktualizacje objęły również oprogramowanie. Nowe załączniki dotyczą awarii systematycznych i EMC. Proces walidacji został bardziej szczegółowy. Zarządzanie bezpieczeństwem funkcjonalnym zyskało na znaczeniu.
Kiedy weszła w życie nowa norma PN-EN ISO 13849-1:2023?
Nowa norma PN-EN ISO 13849-1:2023 weszła w życie 13 września 2023 r. Zastąpiła wersję z 2016 roku. Została zharmonizowana z dyrektywą maszynową.
Zastosowanie Normy w Praktyce Przemysłowej
Norma PN-EN ISO 13849-1 jest szeroko stosowana. Znajduje zastosowanie w wielu sektorach przemysłu. Obejmuje branże takie jak Automotive i FMCG. Stosuje się ją też w przemyśle ciężkim i farmaceutycznym. Branża kolejowa również korzysta z tej normy.
Wdrożenie normy EN 13849-1 przynosi korzyści. Zwiększa bezpieczeństwo operacyjne. Analiza ryzyka jest niezbędna. Dotyczy to na przykład sprowadzenia maszyn z Chin. Norma jest uniwersalna.
Korzystaj również z uzupełniających norm. Przykładem jest PN-EN 62061. Stosuj najlepsze praktyki międzynarodowe. Normy PN-EN są kluczowym elementem. Zapewniają jakość i bezpieczeństwo w wielu branżach.
Szkolenia z PN-EN ISO 13849-1
Szkolenie poświęcone bezpieczeństwu obwodów sterowania jest ważne. Pomaga zrozumieć normę PN-EN ISO 13849-1. Uczy, jak analizować obwody bezpieczeństwa. Wykorzystuje program SISTEMA w praktyce.
Celem szkolenia jest przekazanie wiedzy. Dotyczy wymagań bezpieczeństwa wg normy. Uczestnicy uczą się analizować obwody. Stosują do tego program SISTEMA. Szkolenie obejmuje ocenę ryzyka. Uczy doboru wymaganego PLr. Omawia kategorie obwodów bezpieczeństwa. Przedstawia parametry niezawodnościowe. Weryfikacja i walidacja są częścią programu. Zakres dokumentacji technicznej jest omawiany.
Program szkolenia jest dwudniowy. Dzień I obejmuje teorię i podstawy. Ocena ryzyka jest na początku. Omawia się funkcje bezpieczeństwa. Podaje się przykłady zastosowań norm. Mówi się o doborze PLr. Definicje kategorii są wyjaśniane. Parametry niezawodnościowe są przedstawiane. Weryfikacja i walidacja są na końcu dnia. Omawiana jest dokumentacja techniczna.
Dzień II to praktyka. Uczestnicy uczą się wyznaczać kategorie. Pracują nad przykładami wyznaczania PL. Prezentowane jest oprogramowanie SISTEMA. Używają bibliotek producentów. Analizują obwody bezpieczeństwa w programie.
Szkolenia kierowane są do wielu osób. Grupa docelowa to producenci maszyn. Należą do niej projektanci maszyn. Technolodzy i służby utrzymania ruchu są zapraszani. Szkolenie jest dla wszystkich zainteresowanych bezpieczeństwem. Zainwestuj w bezpieczeństwo swojej firmy. Praktyczne szkolenia są najlepszą inwestycją.
Cena szkolenia obejmuje materiały. Zapewnia też wyżywienie i certyfikat. Koszty szkolenia podano poniżej:
| Liczba osób | Koszt (netto) |
|---|---|
| Pierwsza osoba | 2700 PLN |
| Druga i kolejna osoba | 2500 PLN |
Szkolenia prowadzą doświadczeni eksperci. Wśród prowadzących są Piotr Goszczyński i Mariusz Borowicz. Aktualne terminy szkoleń są dostępne. Na przykład, termin 14.10.2025 – 15.10.2025.
Dostępne są też szkolenia zamknięte. Program merytoryczny można dostosować. Dostosowanie odbywa się do potrzeb zakładu. Aby dowiedzieć się więcej, skontaktuj się.
Kto powinien wziąć udział w szkoleniu z PN-EN ISO 13849-1?
Szkolenie jest dla producentów maszyn. Zapraszamy projektantów i technologów. Służby utrzymania ruchu też powinny uczestniczyć. Każdy zainteresowany bezpieczeństwem maszyn znajdzie coś dla siebie.
Podsumowanie: Dlaczego PN-EN ISO 13849-1 jest Kluczowa?
Norma PN-EN ISO 13849-1 to niezbędne narzędzie. Pomaga projektować bezpieczne systemy sterowania. Zapewnia zgodność z Dyrektywą Maszynową. Jej stosowanie minimalizuje ryzyko wypadków.
Zrozumienie kluczowych pojęć jest ważne. Należą do nich PL, Kategorie, MTTFd, DC, CCF. Ocena ryzyka jest fundamentem. Narzędzia takie jak SISTEMA ułatwiają pracę. Nowa wersja normy wprowadziła ważne zmiany. Aktualizacja wiedzy jest konieczna.
Inwestowanie w szkolenia przynosi korzyści. Zwiększa kompetencje pracowników. Poprawia bezpieczeństwo w zakładzie. Zapewnia zgodność z prawem. Pamiętaj o uniwersalności normy. Stosuj ją w praktyce przemysłowej.
Zobacz także:
- ISO 12100: Bezpieczeństwo maszyn – Ogólne zasady projektowania – Ocena ryzyka i redukcja ryzyka
- Dyrektywa Maszynowa i ATEX: Klucz do Bezpieczeństwa w Przemyśle
- Na czym polega automatyzacja linii produkcyjnych?
- ISO 10816 – Standard wibracji mechanicznych
- Połączenia śrubowe – klucz do trwałych konstrukcji