Prawo międzynarodowe reguluje stosunki między państwami. Ma na celu zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa. W Polsce normy te stają się częścią krajowego prawa.
Czym jest prawo międzynarodowe?
Prawo międzynarodowe to zbiór norm. Normy te regulują relacje między państwami. Dotyczą też innych podmiotów międzynarodowych. Celem jest pokój na arenie międzynarodowej. Prawo to dąży do bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Promuje współpracę między narodami. Reguluje wzajemne stosunki państw.
Jakie są źródła prawa międzynarodowego?
Prawo międzynarodowe czerpie z różnych źródeł. Głównym źródłem są umowy międzynarodowe. Ważny jest też zwyczaj prawny. Ogólne zasady prawa mają znaczenie. Orzecznictwo sądów międzynarodowych tworzy prawo. Doktryna prawa międzynarodowego pomaga w interpretacji. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości wydaje orzeczenia.
Miejsce prawa międzynarodowego w polskim porządku prawnym
Prawo międzynarodowe jest istotne dla Polski. Polska jest sygnatariuszem wielu umów. Zobowiązuje się do przestrzegania tych norm. Inkorporacja włącza normy do prawa krajowego. W Polsce dzieje się to na podstawie Konstytucji RP. Artykuł 91 ustęp 1 jest kluczowy. Konstytucja RP jest najwyższym aktem. Trybunał Konstytucyjny interpretuje polskie prawo. Uwzględnia przy tym zasady międzynarodowe.
Co to jest inkorporacja prawa międzynarodowego?
Inkorporacja to włączenie norm prawa międzynarodowego. Stają się one częścią krajowego porządku prawnego. Polska stosuje inkorporację na podstawie art. 91 ust. 1 Konstytucji RP.
Inkorporacja i ratyfikacja w Polsce
Ratyfikacja to ważny proces. Prezydent RP wyraża ostateczną zgodę. Polska związuje się wtedy umową międzynarodową. Ratyfikowane umowy stają się źródłem prawa krajowego. Artykuł 91 ustęp 1 Konstytucji RP to potwierdza. Umowa musi być ogłoszona w Dzienniku Ustaw. Staje się wtedy bezpośrednio stosowana. Czasem ustawa jest potrzebna do stosowania.
Ratyfikacja wymaga zgody Sejmu. Dotyczy to umów kluczowych. Artykuł 89 ustęp 1 Konstytucji RP wymienia te przypadki. Należą do nich pokój, sojusze, członkostwo w organizacjach. Obejmuje też prawa obywatelskie i finanse państwa.
ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana.
Umowy ratyfikowane mają pierwszeństwo przed ustawą. Dzieje się tak, jeśli ustawy nie da się pogodzić z umową. Mówi o tym Artykuł 91 ustęp 2 Konstytucji.
Kiedy umowa międzynarodowa wymaga zgody Sejmu na ratyfikację?
Zgoda Sejmu jest potrzebna w przypadkach z art. 89 ust. 1 Konstytucji RP. Dotyczy to umów o pokoju, sojuszach, członkostwie w organizacjach międzynarodowych. Wymagana jest też przy umowach o prawach obywatelskich lub znacznych obciążeniach finansowych.
Ratyfikowane umowy wpływają na sądownictwo. Przykładem jest Europejska Konwencja Praw Człowieka (EKPCz).
Wydanie osoby ściganej w sytuacji istnienia prawdopodobieństwa poddania jej w kraju wzywającym torturom lub nieludzkiemu albo poniżającemu traktowaniu lub karaniu, w rozumieniu [EKPCz], jest prawnie niedopuszczalne.
Status uchodźcy przyznaje się zgodnie z umowami.
Cudzoziemcowi, który w Rzeczypospolitej Polskiej poszukuje ochrony przed prześladowaniem, może być przyznany status uchodźcy zgodnie z wiążącymi Rzeczpospolitą Polską umowami międzynarodowymi.
Umowy inne niż ratyfikowane mają inny status. Zależą od przepisów krajowych. Wiążące uchwały organizacji międzynarodowych też mają status. Zależy on od umowy tworzącej organizację. Normy prawa zwyczajowego też są częścią prawa polskiego.
Prawo traktatów – polska praktyka i statystyki
Prawo traktatów to kluczowy obszar. Dotyczy tworzenia i stosowania umów. Polska ma bogaty dorobek traktatowy. Podpisała tysiące umów dwustronnych. Zawarła też setki umów wielostronnych. W latach 1919-2019 było to ponad 6 tysięcy umów dwustronnych. Umów wielostronnych było 1.300. Około 50% dorobku to umowy po 1990 roku. Polska też wypowiada umowy. Od 1990 roku wypowiedziała 209 umów dwustronnych. Wypowiedziała też 38 umów wielostronnych.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych zajmuje się traktatami. Departament Prawno-Traktatowy MSZ ma kluczową rolę. Publikuje materiały o umowach. Przykładem są „100 lat Polskiej Praktyki Traktatowej” (tom I i II). Dostępne są też „Wytyczne Traktatowe Ministerstwa Spraw Zagranicznych”. MSZ ma bazę traktatową.
Wpływ prawa międzynarodowego na polskie prawo konstytucyjne
Prawo międzynarodowe wpływa na Konstytucję RP. Konstytucyjne gwarancje praw człowieka są ważne. Znajdują odzwierciedlenie w aktach międzynarodowych. Europejska Konwencja Praw Człowieka jest przykładem. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych to kolejny. Organizacje międzynarodowe mają wpływ. Należą do nich ONZ, Rada Europy, Unia Europejska. Ich działania kształtują polskie prawo. Trybunał Konstytucyjny uwzględnia te standardy. Interpretuje prawo krajowe w ich świetle. Przekładanie standardów międzynarodowych na przepisy krajowe jest procesem. Wpływa na praktykę stosowania prawa.
Wyzwania i przyszłość prawa międzynarodowego
Prawo międzynarodowe stoi przed wyzwaniami. Nowe zagrożenia wymagają adaptacji. Cyberwojna to jedno z nich. Terroryzm jest globalnym problemem. Zmiany klimatyczne wymagają współpracy. Prawo musi się do nich dostosować. Rozwijanie międzynarodowego sądownictwa jest ważne. Zapewnia skuteczniejszą ochronę praw. Umacnianie systemu sądów międzynarodowych jest sugestią.
Jakie są główne wyzwania dla prawa międzynarodowego?
Główne wyzwania to nowe globalne problemy. Obejmują one cyberwojnę, terroryzm i zmiany klimatyczne. Prawo musi znaleźć sposoby, aby skutecznie regulować te obszary.
Podsumowanie
Prawo międzynarodowe jest złożonym systemem. Reguluje życie na arenie globalnej. Jego normy stają się częścią prawa krajowego. W Polsce dzieje się to głównie przez ratyfikację. Konstytucja RP określa te zasady. Prawo traktatów jest kluczowym elementem. Wyzwania przyszłości wymagają rozwoju prawa.
Zobacz także: