Rury stalowe stanowią fundament wielu gałęzi przemysłu i budownictwa. Ich podział na rury ze szwem i bez szwu ma kluczowe znaczenie. Wyjaśniamy podstawowe różnice i gdzie znajdują zastosowanie.
Czym różnią się rury ze szwem od rur bez szwu?
Rury stalowe dzieli się głównie według metody ich produkcji. Istnieją dwa główne rodzaje rur. Są to rury ze szwem oraz rury bez szwu. Pojawiły się one w różnym czasie. Rury ze szwem powstały chronologicznie pierwsze.
Jakie są podstawowe typy rur stalowych?
Podstawowe typy rur stalowych to rury ze szwem i rury bez szwu. Klasyfikacja opiera się o sposób ich wytwarzania.
Rury stalowe ze szwem
Rury stalowe ze szwem powstają ze stalowych taśm lub arkuszy blachy. Materiał jest zwijany lub składany. Krawędzie blachy są następnie łączone. Stosuje się różne technologie spawania lub zgrzewania. Popularne metody to spawanie elektryczne lub spawanie łukiem krytym. Spotyka się też zgrzewanie na zakładkę lub ogniowe zgrzewanie krawędzi. Rury ze szwem mogą mieć bardzo duże średnice. Ich produkcja jest często niższa cenowo.
- Do wytwarzania rur ze szwem stosuje się taśmy stalowe oraz arkusze blachy.
- Rury ze szwem są tworzone przez zwijanie arkuszy stali i łączenie ich przez spawanie.
- Rury stalowe ze szwem mogą mieć większą średnicę niż bezszwowe odpowiedniki.
- Rury ze szwem lepiej sprawdzą się w instalacjach ukrytych.
Rury stalowe bez szwu
Rury bez szwu powstają z jednolitego kawałka metalu. Nie mają żadnych połączeń ani szwów. Proces produkcji obejmuje walcowanie lub wyciskanie. Stosuje się na przykład walcowanie pielgrzymowe lub metodę Calmesa. Rury bez szwu pojawiły się później. Zostały po raz pierwszy wyprodukowane w Niemczech w 1890 roku. Charakteryzuje je większa wytrzymałość i szczelność. Mają lepsze walory estetyczne. Ich średnica jest zazwyczaj ograniczona. Są droższe w porównaniu do rur ze szwem.
- Rury bez szwu powstają z jednolitego kawałka metalu.
- Rury bez szwu powstają przez wyciskanie stali pod wysokim ciśnieniem.
- Rury bez szwu zostały po raz pierwszy wyprodukowane w Niemczech w 1890 roku.
- Rury bez szwu są zalecane w instalacjach o wysokich wymaganiach wytrzymałościowych i szczelności.
Porównanie kluczowych cech
Oba typy rur mają swoje zalety i wady. Rury ze szwem kuszą niższą ceną i większymi średnicami. Są łatwiejsze do dostosowania. Ich wadą jest ryzyko utraty szczelności. Ich estetyka bywa dyskusyjna. Rury bez szwu oferują większą wytrzymałość i szczelność. Ich estetyka jest lepsza. Ograniczona średnica i wyższa cena to ich główne wady.
| Cecha | Rury ze szwem | Rury bez szwu |
|---|---|---|
| Metoda produkcji | Zwijanie i spawanie/zgrzewanie | Walcowanie/wyciskanie z jednolitego bloku |
| Wytrzymałość i szczelność | Niższa (ryzyko szwu) | Wyższa |
| Dostępne średnice | Większe (do 2743 mm) | Mniejsze (typowe do 508-660 mm) |
| Cena | Niższa | Wyższa |
| Estetyka | Dyskusyjna | Lepsza |
Zastosowanie rur stalowych w przemyśle i budownictwie
Rury stalowe są kluczowym elementem wielu instalacji. Znajdują szerokie zastosowanie. Są wykorzystywane w przemyśle ciężkim. Służą też w gospodarstwach domowych. Rury stalowe stały się filarem rewolucji przemysłowej. Ich najważniejsze cechy to wysoka wytrzymałość mechaniczna. Są odporne na skrajne temperatury. Wykazują odporność na czynniki środowiskowe i substancje chemiczne. Właściwy dobór gatunków stali zapewnia spawalność rur.
- Rury stalowe mają duże zastosowanie w różnych dziedzinach przemysłowych.
- Rury stalowe są ważnym elementem funkcjonowania zakładów przemysłowych.
- Rury stalowe są podstawowym elementem instalacji wodno-kanalizacyjnych, ciepłowniczych oraz gazowych.
- Rury stalowe znajdują szerokie zastosowanie w konstruowaniu rozmaitych instalacji.
- Rury stanowią bardzo ważny element wielu gałęzi przemysłu.
- Ostateczna decyzja o tym, jaki rodzaj rur zastosować, powinna wynikać z ich zastosowania oraz budżetu.
Rury przewodowe
Rury przewodowe służą do transportu mediów. Przewodzą wodę, gaz czy ciecze palne. Stosuje się je w sieciach przesyłowych. Obejmuje to sieci gazowe i ciepłownicze. Wykorzystuje się je w instalacjach wodnych i kanalizacyjnych. Rury przewodowe muszą spełniać określone normy. Przykładem jest norma EN 10224. Określa ona wymagania dla rur stalowych do transportu płynów. Stosuje się też normę EN 10208 dla mediów palnych.
Rury konstrukcyjne
Rury konstrukcyjne są używane do budowy struktur. Tworzy się z nich konstrukcje stalowe. Stosuje się je w budownictwie. Muszą być wytrzymałe i spełniać normy. Przykładem jest norma EN 10219. Dotyczy ona kształtowników zamkniętych wykonanych na zimno. Norma EN 10210 obejmuje kształtowniki wykonane na gorąco. Stosuje się stale konstrukcyjne niestopowe i drobnoziarniste. Gatunki stali takie jak S235JRH, S275J0H, S355J2H są powszechne.
Rury ciśnieniowe
Rury ciśnieniowe pracują pod wysokim ciśnieniem. Używa się ich w przemyśle chemicznym. Są kluczowe w przemyśle petrochemicznym. Stosuje się je w energetyce. Wymagają wysokiej szczelności i wytrzymałości. Normy takie jak EN 10216 regulują ich produkcję. Dotyczą one rur bez szwu do zastosowań ciśnieniowych. Istnieją rury ciśnieniowe dla różnych temperatur. Są rury do pracy w podwyższonej temperaturze (kotłowe). Są też rury dla niskich temperatur i temperatury pokojowej.
Rury precyzyjne
Rury precyzyjne mają dokładne wymiary i gładką powierzchnię. Są stosowane w przemyśle samochodowym. Używa się ich w hydraulice i pneumatyce. Przykładem są rury typu HPL. Służą do ciśnieniowych obwodów hydraulicznych. Typy HPZ i HP są na cylindry hydrauliczne. Stosuje się je również do produkcji łożysk. Rury precyzyjne bez szwu są standardowe. Dostępne są też wersje ocynkowane.
Inne zastosowania
Rury stalowe znajdują zastosowanie w wielu innych dziedzinach. Używa się ich w wymiennikach ciepła. Są częścią urządzeń ogólnego stosowania. Produkcja rurociągów stalowych jest szeroką dziedziną. Rury z żebrowaniem wewnętrznym mają specyficzne zastosowania.
Normy rur stalowych – gwarancja jakości
Produkcja rur stalowych podlega ścisłym normom. Normy te zapewniają jednolitość i jakość wyrobu. Są stosowane w całej Europie. Najważniejsze normy europejskie to PN-EN. Normy PN-EN10210, PN-EN10219, PN-EN10217, PN-EN10216 definiują wymagania. Obejmują one produkcję, testowanie i dostawę rur stalowych. W Polsce i w Niemczech obowiązują precyzyjnie określone normy. Dotyczą one klas stali w rurach okrągłych.
- Normy są stosowane w całej Europie i zapewniają jednolitość i jakość wyrobu.
- Normy PN-EN10210, PN-EN10219, PN-EN10217, PN-EN10216 definiują wymagania dotyczące produkcji, testowania i dostawy rur stalowych.
- W Polsce i w Niemczech obowiązują precyzyjnie określone normy dla klas stali stosowanych w rurach okrągłych.
- Europejskie standardy produkcji rur gwarantują ich wysoką jakość.
Wymagania norm
Normy określają skład chemiczny stali. Definiują właściwości mechaniczne rur. Podają wymagane wymiary i tolerancje. Precyzują metody badań i certyfikacji. Dokument PN-EN 10204 dotyczy dokumentów kontroli. Zapewnia identyfikowalność i jakość produktu.
Przykładowe normy
Istnieje wiele norm dla różnych typów rur. Norma EN 10210 dotyczy kształtowników zamkniętych na gorąco. EN 10219 obejmuje kształtowniki zamknięte na zimno. EN 10216 to rury bez szwu ciśnieniowe. EN 10217 to rury ze szwem ciśnieniowe. EN 10208 dotyczy rur przewodowych dla mediów palnych. Wiele polskich norm to wdrożenia norm europejskich PN-EN.
| Norma | Opis |
|---|---|
| PN-EN 10210 | Kształtowniki zamknięte gorącowalcowane |
| PN-EN 10219 | Kształtowniki zamknięte zimnogięte |
| PN-EN 10216 | Rury bez szwu ciśnieniowe |
| PN-EN 10217 | Rury ze szwem ciśnieniowe |
| PN-EN 10224 | Rury przewodowe dla wody i innych płynów |
| PN-EN 10208 | Rury przewodowe dla mediów palnych |
Wymiary i parametry rur stalowych
Rury stalowe określa znormalizowany typoszereg średnic. Wymiary rur dobiera się na podstawie średnicy zewnętrznej (D) i grubości ścianki. Standardowe wymiary rur są kluczowe dla projektowania instalacji. Rury stalowe bez szwu wg PN-EN 10220 mają określone rozmiary. Podobnie rury ze szwem wg PN-EN 10220. Normy definiują też tolerancje wymiarowe.
- Rury stalowe określa konkretny typoszereg, czyli znormalizowane średnice.
- Rury stalowe dobiera się na podstawie średnicy zewnętrznej (D) oraz grubości ścianki.
Standardowe średnice
W instalacjach domowych popularne są mniejsze średnice. Przykładem są rury 1/2 cala (21,3 mm), 3/4 cala (26,9 mm) czy 1 cal (33,7 mm). W przemyśle stosuje się znacznie większe średnice. Rury ze szwem mogą mieć średnicę zewnętrzną do 1626 mm, a nawet 2743 mm. Rury bez szwu osiągają średnice do 508 mm lub 660 mm według normy EN 10216. Minimalne przekroje rur bez szwu to 3 mm.
Zakresy wymiarowe
Zakresy wymiarowe różnią się zależnie od typu rury i normy. Rury konstrukcyjne wg EN 10219 mają średnice od 21,3 mm do 1219,0 mm. Ich grubość ścianki dochodzi do 30 mm. Długości handlowe to zazwyczaj od 6 m do 12 m. Rury ciśnieniowe bez szwu (EN 10216) walcowane na gorąco mają średnice 21,3 mm do 660,0 mm. Grubości ścianek dochodzą do 100,0 mm. Rury ciśnieniowe ciągnione na zimno mają średnice 10,2 mm do 108,0 mm i grubości do 12,5 mm.
| Typ rury (Norma) | Średnica zewnętrzna (mm) | Grubość ścianki (mm) | Długość (m) |
|---|---|---|---|
| Ze szwem (Ogólnie) | 33,7 – 1626 (lub 2743) | Do 40 (lub 25) | 6 – 12 |
| Bez szwu (Ogólnie) | 3 – 508 (lub 660) | … | … |
| Konstrukcyjne (EN 10219) | 21,3 – 1219,0 | Do 30 | 6 – 12 |
| Przewodowe (EN 10224) | 26,9 – 2743 | 2 – 25 | … |
| Ciśnieniowe bez szwu gorącowalcowane (EN 10216) | 21,3 – 660,0 | Do 100,0 | … |
Tolerancje wymiarowe
Normy określają dopuszczalne odchyłki od wymiarów nominalnych. Tolerancje średnicy zewnętrznej dla rur konstrukcyjnych (EN 10219) to ± 1%. Minimum to ± 0,5 mm, a maksimum ± 10 mm. Tolerancja grubości ścianki (EN 10219) dla ścianek ≤ 5 mm wynosi ± 10%. Dla ścianek > 5 mm i średnicy ≤ 406,4 mm wynosi ± 0,5 mm. Dla średnicy > 406,4 mm jest to ± 10% z maksimum ± 2 mm. Prostość rury powinna wynosić 0,20% długości całkowitej. Dopuszczalne jest 3 mm na każdy 1 m długości.
- Dla średnicy zewnętrznej D≥355,6mm dopuszczalne miejscowe przekroczenie górnej odchyłki grubości ścianki o dalsze 5%.
Masa rur
Masa rury zależy od średnicy i grubości ścianki. Podaje się ją w kilogramach na metr (kg/m). Istnieją tabele mas dla różnych wymiarów. Masa rury grubościennej o średnicy 508 mm może wynosić 462,22 kg/m. W obliczeniach pomocny jest kalkulator masy rur. Skorzystaj z naszego kalkulatora, dzięki któremu określisz dokładną masę interesujących Cię rur. Kalkulator masy rur to przydatne narzędzie.
- Skorzystaj z naszego kalkulatora, dzięki któremu określisz dokładną masę interesujących Cię rur.
- Skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane.
Materiały i gatunki stali
Stal jest materiałem mocnym i trwałym. Rury stalowe są odporne na odkształcenia i przeciekanie. Do produkcji rur używa się różnych gatunków stali. Wybór zależy od przeznaczenia rury. Stosuje się stale konstrukcyjne niestopowe. Należą do nich gatunki z grupy JR, J0, J2, K2. Używa się też stali drobnoziarnistych. Są to gatunki z grupy N, NL, M, ML. Popularne gatunki to S235JRH, S275J0H, S355J2H, S355K2H. Dla rur ciśnieniowych stosuje się specjalne gatunki stali. Właściwy dobór gatunków stali zapewnia spawalność rur.
- Stal jest materiałem mocnym i trwałym.
- Rury stalowe są trwałym materiałem, odpornym na odkształcenia oraz przeciekanie.
Dodatkowe informacje o rurach stalowych
Branża rur stalowych oferuje wiele technologii i usług. Obejmuje to obróbkę rur i ich zabezpieczanie. Dostępne są różne specjalistyczne usługi.
Technologie obróbki
Rury stalowe poddaje się różnym procesom obróbki. Często stosuje się cięcie na wymiar. Popularne metody to palenie CNC lub cięcie plazmowe CNC. Rury mogą być gięte. Stosuje się gięcie rur, w tym gięcie na gorąco. Powierzchnię rur przygotowuje się przez śrutowanie. Zabezpieczenia antykorozyjne są kluczowe. Obejmują one cynkowanie lub izolowanie 3LPE. Niektóre rury są malowane od wewnątrz. Stosuje się też laminowanie rur stalowych.
- Cięcie na wymiar
- Śrutowanie
- Zabezpieczenia antykorozyjne
- Cynkowanie
- Izolowanie 3LPE
- Gięcie rur
- Palenie CNC
- Cięcie plazmowe CNC
- Spawanie
- Zgrzewanie
- Walcowanie
- Wyciskanie pod prasą
- Dziurawienie
Usługi związane z rurami
Firmy oferują szeroki zakres usług. Należą do nich montaż rur stalowych. Dostępny jest demontaż rurociągów. Realizowane jest spawanie i produkcja rurociągów. Niektóre firmy oferują wynajem rur stalowych. Usługi te wspierają realizację projektów budowlanych i przemysłowych.
- Montaż rur stalowych dwudzielnych
- Malowanie rur stalowych od wewnątrz
- Laminowanie rur stalowych
- Izolowanie rur stalowych
- Demontaż rurociągów stalowych
- Gięcie rur stalowych na gorąco
- Cięcie plazmowe CNC
- Spawanie i produkcja rurociągów stalowych
- Wynajem rur stalowych
Gdzie szukać informacji o rurach stalowych?
Informacje o rurach stalowych, normach i dostawcach można znaleźć u doświadczonych dostawców wyrobów hutniczych. Wiele firm posiada wieloletnie doświadczenie w branży. WGG STAL Sp. z o.o. posiada ponad 30 lat doświadczenia. Firmy takie jak IMPOSTAL, MTM Stal S.C., Eco Tech Group Sp. z o. o., STALMET PIŁA Sp. z o.o., Margo, STRONG STEEL POLAND dostarczają rury stalowe.
Zobacz także:
- Rury bezszwowe ze stali nierdzewnej – Niezawodne rozwiązania dla przemysłu
- Sworznie z Łbem: Kompletny Przewodnik po Normach i Zastosowaniach
- Normy i przepisy dotyczące konstrukcji stalowych w Polsce i Europie
- Spawanie łukowe: techniki, materiały, zastosowanie
- Płaskowniki stalowe: zastosowanie, rodzaje i normy